Sẽ là thiếu sót nếu bất cứ du khách nào có dịp ghé thăm Lạng Sơn mà chưa kịp thưởng thức đặc sản vịt quay ngon nổi tiếng. Từ bao đời nay, mỗi lần xuôi ngược lên cửa khẩu Tân Thanh, Hữu Nghị… cánh tài xế hẳn khó quên những con phố tấp nập, lố nhố người đứng xung quanh các cửa hàng vịt. Hương thơm lừng, tan vào trong gió, đủ để níu mọi bước chân lữ hành.

Bên chén trà lài nghi ngút khói, ông Lý Việt Hưng, Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Lạng Sơn kể một mạch những thương hiệu vịt quay có tiếng ở miền biên cương, từ Hùng Hưng, Hương Nga cho đến Hồng Xiêm, Thu Hằng. Rồi lặng một lúc, như để chờ hương trà thẩm thấu vào trong từng tế bào, vị Giám đốc Sở nhắc đến “Nguyên Sinh”. Đây là cái tên mới nhất, nằm trong danh sách vừa được UBND tỉnh Lạng Sơn công nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao.

Vịt quay Nguyên Sinh đặc biệt, có lẽ nằm ngay từ cái tên. Nguyên là tên của chủ tiệm hiện tại - chị Nguyễn Thị Kim Nguyên, còn Sinh là tên người mẹ - bà Trương Thị Sinh. Sở dĩ ghép hai cái tên của hai thế hệ với nhau như vậy là bởi công thức làm ra món ăn nức tiếng xứ Lạng chỉ truyền cho một người con gái duy nhất. Khi người con bước ra làm ăn riêng, một thương hiệu mới sẽ ra đời, cũng đồng nghĩa với việc thương hiệu cũ cùng người mẹ sẽ lùi vào sau sân khấu.

Tính đến nay, vịt quay Nguyên Sinh đã tồn tại và phát triển được đến đời thứ tư. Người khởi nguồn cho nghề vịt quay gia truyền cách đây đã hơn 100 năm, là cụ Hồ Tằng Xì, tiếp theo đến đời con gái cụ là bà Sáng. Sau đó, bà Sáng truyền lại nghề cho con gái là bà Sinh. Thời điểm này, thương hiệu vịt quay Sinh Sáng chính thức ra đời. Đó cũng là khởi nguồn cho việc đặt thương hiệu bằng cách kết hợp tên giữa hai thế hệ ghép vào nhau, nhằm khẳng định vị trí, sức ảnh hưởng của người đảm nhận vai trò và người truyền nghề.

“Hồi nhỏ, tôi nhớ bà ngoại nhiều lần nhắc các cháu về cái tên Sinh Sáng. Bà bảo, đặt tên như vậy để nhớ về nguồn cội”, chị Nguyên nói. Thế là sau Sinh Sáng, thương hiệu vịt quay trăm năm tuổi có thêm Nguyên Sinh và chắc chắn được tiếp tục lưu giữ nhiều năm nữa bởi chị Nguyên có con gái nay đã lớn.

Vịt quay Nguyên Sinh đậm đà bản sắc núi rừng Đông Bắc. Những nét độc đáo và cầu kỳ khi lựa chọn gia các gia vị để tẩm ướp nguyên liệu và chế biến nước chấm đã góp phần làm nên một món ăn trở nên hấp dẫn và đặc biệt hơn. Theo lời chị Nguyên, vịt quay muốn ngon, trước hết nguyên liệu phải đậm đà các hương vị xứ Lạng như quế, hồi, hạt dổi, quả mắc mật… Lựa chọn nguyên liệu vịt cũng là một yêu cầu không kém phần quan trọng để làm nên sự thơm ngon, đặc trưng của vịt quay Nguyên Sinh mà nơi khác không thể có.

Tỉnh Lạng Sơn có nhiều giống vịt cho chất lượng thịt thơm ngon như vịt bầu Thất Khê, vịt cổ xanh…. Việc lựa chọn, vì thế, cũng trở nên dễ dàng hơn, chủ yếu nằm ở khâu tuyển lựa xem cần chọn vịt nặng bao nhiêu kilogram, vịt cái hay đực, già hay non, gầy hay béo để cho thịt nhiều và phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng.